Inleiding in waarden

Halverwege de weg die we ons leven noemen
bevond ik mij in een donker woud
waar geen zichtbaar pad doorheen liep.
Dante Alighieri, De goddelijke komedie, ‘De Hel’

Je zou dus kunnen zeggen: een goed leven, een leven in welzijn begint met het weten welke jouw kernwaarden zijn. Welke positieve en ondersteunende overtuigingen heb jij? (uiteraard sturen beperkende of zogenaamde negatieve overtuigingen jou ook in het leven, maar dat is een ander verhaal).

Leven in welzijn dus. Dat kun je ervaren als je in overeenstemming leeft met je waarden – niet de waarden die je zogenaamd hebt geërfd van familie, vrienden, instellingen of de samenleving, maar die je voor jezelf hebt geïdentificeerd. En ook niet te verwarren met belangen, de concrete (economische) doelstellingen die vaak op emotie berusten: het nastreven van erkenning, status, bezit, rijkdom, zekerheid en veiligheid.

Waarden leiden tot waardevol gedrag en handelen. Het is dus een bijzonder praktische benadering van het leven. Zo hoef je bij angst of woede je dan niet af te vragen wat er verkeerd of fout is (en bijgevolg ‘hersteld’, ‘geheeld’ of ‘behandeld’ moet worden), maar wel welke waarde je zou moeten ontwikkelen om een antwoord op die problemen te bieden. We kunnen uiteraard niet beletten welke gedachten en voorstellingen in ons opkomen, maar we kunnen wel kiezen welk antwoord we daarop kunnen geven.

Hoe ik mijn waarden heb ingezet als antwoord op een ‘vervelende situatie’: de kunst van het doorgaan, een muzikale reis.

In mijn vroegere jaren als muzikant was ik soms van mijn melk wanneer ik een fout maakte – een verkeerde noot, een onzuivere inzet. Mijn gedachten dwaalden dan af naar wat het publiek wel niet zou denken, waardoor ik de focus verloor op het huidige moment. Dit leidde onvermijdelijk tot meer fouten, want het muziekstuk ging gewoon door. Ik was dus niet meer bezig met wat ik op dat moment moest doen, maar met een verleden die niet meer terug te draaien was.

Tot ik besloot om een ander antwoord te geven aan dit probleem. Geen fouten meer maken was een onrealistisch antwoord. Een belangrijke waarde van mij is schoonheid. En dat kon ik niet meer geven aan het publiek op zo’n moment. Maar de waarden met de meeste impact waren waardig door te gaan en moedig door te zetten ondanks tegenslagen. Ik nam me voor om, ongeacht eventuele fouten, door te spelen alsof er niets was gebeurd. “Fake it till you make it”. En dat doe ik nog steeds. Het gevolg is dat ik een ‘betere’ muzikant ben of toch mooiere concerten speel, ondanks de fouten die ik speel. En deze strategie pas ik ook toe op andere gebieden. Want ook daar maak ik fouten.

Later hoorde ik van professionele muzikanten dat die eigenlijk ook regelmatig fouten maken op concerten. Vaak merkt het publiek dat niet eens op (behalve die paar echte kenners). Maar ook het publiek blijft doorluisteren naar wat erna komt. De muziek gaat maar door. En dus ook hun focus om al die nieuwe klanken en nieuwe informatie te blijven volgen.

Ik heb dus niet enkel mijn waarden 🧭 ingezet, maar ook mijn mentale kaart 🗺️ veranderd:

  • de fouten dat ik speel veroorzaken niets. Alleen mijn eigen gedachten (mijn oordeel) over die fouten veroorzaken ongewenste emoties. Er is dus geen vervelende situatie. Ik maak dat er zelf van.
  • ik kan niet anders dan het verleden accepteren. Of ik dat verleden nu wil of niet.

Neem alvast pen en papier voor een eerste verkenning naar jouw waarden.

Waarden kun je het gemakkelijkst bij jezelf oproepen door een bepaalde situatie van vroeger voor de geest te halen waarin zo’n kwaliteit als vanzelf aanwezig was. Denk maar aan bepaalde contexten waar je doorzettingsvermogen had, of moed. Je kunt ze ook gaan imiteren van anderen waar je naar opkijkt. Maar je kunt ze niet definitief eigen maken en bereiken zoals doelstellingen of vaardigheden.

Je kunt dus in iedere situatie je afvragen wat je waarde in die situatie kan betekenen. Op die manier leer je bewust gebruik te maken van je waarden, in plaats van passief te oordelen en de situatie te ondergaan.

Oefening – Tijdscapsule naar vreugdevolle momenten

Denk aan een tijd waarin je het gevoel had (lees: waarover je het oordeel hebt) dat het leven niet beter kon worden. Misschien was het wel de mooiste periode of moment in je leven tot nu toe. Schrijf een gedetailleerde beschrijving van dit moment op en kijk vervolgens waar je enthousiast van werd. Niet zozeer de gebeurtenissen op zich maar welke waarden je in de beschrijving kunt herkennen.

Als het bijvoorbeeld een dag was dat jij en je vrienden besloten om te hiken in de Ardennen, kunnen de persoonlijke waarden die daarmee gepaard gaan dingen zijn als avontuur en spontaniteit.

Of als je als puber alleen op je kamer luisterde naar klassieke muziek wat niet echt iemand anders van je leeftijdgenoten deed, dan kunnen persoonlijke waarden eigen smaak en vredevol aan bod gekomen zijn.

Schrijf vervolgens op wat deze waarden voor jou betekenen. Misschien stel je bijvoorbeeld avontuur gelijk aan iets nieuws proberen. Zo kom je tot wat je drijft en inspireert.

Oefening – Billboard

Neem een stuk papier en stel je voor dat je net een gratis billboard hebt gekregen op een belangrijke weg waar je woont. De oefening is dat je het billboard moet gebruiken om een boodschap weer te geven die je zeer graag aan anderen wilt geven. Het moet antwoord geven op de vraag: “Wat zou je tegen de wereld willen zeggen?“.

Dit zou je een goed idee kunnen geven welk soort waarden voor jou het belangrijkst zijn. Als jouw boodschap bijvoorbeeld in de trant van wereldvrede gaat, dan kunnen jouw waarden sereniteit of zelfs teamwork omvatten.

Een verhaal over een gemotiveerde reiziger

Jij bent een gemotiveerde reiziger wanneer je jouw levenspad bewandelt, dus in beweging bent. Door het leven als een reis te zien, kun je elke ervaring – zowel positief als negatief – beschouwen als een deel van je avontuur. Net zoals een vakantieganger kost wat kost, wat er ook gebeurd onderweg, in hoeveel kilometer file die terecht komt of hoeveel overstappen van treinen en vliegtuigen die mist, er altijd alles aan gaat doen om zijn bestemming te bereiken.

Maar als je niet gemotiveerd bent om het levenspad te bewandelen en keuzes te maken, zal niemand het in jouw plaats doen.

Reiskaart 🗺️

Het is daarbij handig om een bruikbare reiskaart van alle mogelijke wegen en bestemmingen ter hand te nemen, met alle mogelijke richtingen, uitdagingen en overtuigingen. Een mentale reiskaart als het ware.

Proberen om de mogelijkheden van jouw leven in kaart te brengen, zonder te vertellen welke specifieke weg jij als gemotiveerde reiziger moet nemen, dat is bij uitstek coaching. Deze reiskaart is geen gedetailleerd stappenplan. Hoe jij dan persoonlijke keuzes neemt is gebaseerd op jouw waarden. Weten wat jouw kernwaarden zijn is dan ook een belangrijk hulpmiddel.

Waardenkompas 🧭

Je persoonlijke waarden dienen als kompas om je richting te bepalen en keuzes te maken. Maar dat doet niets als je niet werkelijk de reis gaat aanvangen, in beweging gaat komen, echte acties gaat nemen.

Maar elke koerswijziging of gedragsverandering vereist een bewustzijnsverandering, een update van de mentale reiskaart.

Navigeren

Net als een reiziger die nieuwe bestemmingen verkent, kun je nieuwsgieriger worden naar nieuwe ervaringen en mogelijkheden in je leven. Uitdagingen zijn dan kansen om te leren en te groeien, net zoals een reiziger nieuwe culturen en ervaringen omarmt.

Als je niet duidelijk hebt welke waarden er op dit moment in je leven spelen, dan ben je net een verdwaalde reiziger. Dan kom je misschien per ongeluk op verrassende plekken. Maar misschien wil je het leven niet aan het toeval overlaten? Misschien wil je zelf terug aan het stuur gaan zitten om te reizen in plaats van af te wachten tot iemand je ooit meeneemt…

Reizigers moeten vaak flexibel zijn en zich aanpassen aan onverwachte situaties. Deze houding kan waardevol zijn in het dagelijks leven.

Dé weg naar de juiste bestemming

Veel verdwaalde reizigers die bij mij op coaching komen zoeken naar die ene juiste bestemming. Maar laat ik deze bochtige weg kort maken: ik denk dat die niet bestaat. Dat dit een soort Disneyvoorstelling van de werkelijkheid is. Ik denk niet dat er één weg is naar een soort van succesvol leven dat je kunt bereiken en dat het dan dat is. Ik geloof dat er in het leven, ondanks de omstandigheden waar je in zit, net veel mogelijkheden zijn.

Wie in huidige tijden als reiziger verdwaalt, moet niet per se eerst professionele hulp zoeken of ervan uit gaan dat het probleem bij hemzelf ligt. De oplossing is soms verrassend eenvoudig: hij heeft een betere kaart nodig. Veel mensen reizen met een gebrekkige kaart, simpelweg omdat ze in hun jeugd geen betere kaart hebben gekregen of later geen andere kaart ter hand nemen. Komt daarbij dat bij het reizen van het leven er nogal wat amusementsmogelijkheden voordoen, wat niet altijd bijdraagt tot een waardevolle reis.

Ik geloof dat mensen juist in beweging moeten komen in plaats van hun energie te steken in grote zoektochten wat nu dat ene ding zou zijn waar je wel gelukkig van wordt. En daar kan ik mee helpen.

Gidsende wachter

Ik ben Peter Blanckaert, 🌱life en 💼career coach in Brussel. Ik ben er voor jou om samen:

  • te exploreren naar nieuwe mogelijkheden, een nieuwe reiskaart 🗺️ ter hand te nemen als het ware;
  • jouw waarden te onderzoeken 🤔 (waar deze cursus over gaat) en te kijken waar en hoe je ze kunt inzetten;
  • te bewegen en actie te ondernemen 👣, te navigeren volgens jouw waarden;
  • jouw beperkende overtuigingen, jouw geniepige stemmetjes om te zetten naar positieve en ondersteunende overtuigingen 😇😈.

Deze cursus, deze reisgids als je wil, is er om een deeltje van het complexe leven eenvoudiger te benaderen. Zodat jij beter kunt navigeren. Het is een zienswijze of hulpmiddel. En dus niet het leven zelf. En ook niet de enige reisgids. Maar wie weet helpt deze jou om nieuwe mogelijkheden in je leven te ontdekken.

Door het leven als een reis te benaderen, kun je inderdaad een meer gemotiveerde en positieve levenshouding ontwikkelen.

Veel reisplezier.

Dit coachmodel ziet er dan als volgt uit:

┌─────────────────────┐
1. Reiskaart met mogelijke
paden en obstakels
in het leven 🗺️
└──────────┬──────────┘
▼
┌─────────────────────┐
2. Welke mogelijkheden kies ik? 🤔
└──────────┬──────────┘
▼
┌─────────────────────┐
3. Aan de hand van je waarden
kiezen: waardenkompas 🧭
└──────────┬──────────┘
▼
┌─────────────────────┐
4. Reizen! 👣
Concrete acties, reizen met
vertrouwen in lijn met je waarden
└─────────────────────┘