Experiment nr. 2 – Een maand onder de Eindeloze Hemel

Een maand waren mijn partner en ik aan de andere kant van de wereld om er rond te trekken op het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland. Iedere dag zagen we tijdens onze zwerftochten een variëteit aan landschappen, vegetatie en dieren, anders dan we hier kennen. Maar in dit experiment maak ik geen reisverslag of logboek van wat we allemaal gezien en meegemaakt hebben. Neen, ik maak een reis naar binnen. Want ik had zeeën van tijd en ruimte om dat wonderlijke ding van binnen waar te nemen.

Stappen naar Inzicht: Reflecties tijdens de lange wandelingen

Mijn eerste inzicht dat ik hier wil delen is meteen een soort disclaimer over alle ideeën die in deze reeks nog de revue gaan passeren.

Inzichten zijn als unieke sleutels die passen bij de persoonlijke sloten van onze ervaringen en perspectieven. Wat voor mij een openbaring kan zijn, is voor jou misschien slechts een vage gedachte. Mijn individuele context is nooit gelijk aan die van jou, ook al lijkt iets herkenbaar.

Wanneer we een inzicht opdoen, is het vaak het resultaat van een persoonlijke reis van reflectie en ervaring – dit is eigenlijk ook wat ik met klanten doe in een coaching gesprek. Deze reis is uniek voor ieder van ons, gevormd door eigen uitdagingen, bereikingen, obstakels en momenten van introspectie. Daarom is het belangrijk te erkennen dat wat voor mij werkt, niet noodzakelijkerwijs hetzelfde effect zal hebben op jou.

Maar het delen van inzichten kan inspirerend en waardevol zijn. Ze zijn alleen niet universeel toepasbaar. Iedereen is verantwoordelijk om een eigen weg te vinden en eigen lessen leren. Inzichten kunnen dienen als gidsen of inspiratiebronnen, maar de ware kracht ligt in het persoonlijke proces van ontdekken en toepassen.

Kortom, inzichten zijn persoonlijk en niet op iedereen drappeerbaar. Ze zijn kostbare juweeltjes van wijsheid die ik koester en gebruik om mijn eigen leven te verrijken, terwijl ik anderen de ruimte geef om hun eigen unieke ontdekkingen te doen.

Dat laatste is jarenlang een ding voor mij geweest. Ik zocht immers naar universele waarheden die voor iedereen golden. Alsof bepaalde ietsen voor iedereen per definitie goed zouden zijn. Maar ik kan alvast verklappen dat ook deze fantastische reis niet dé weg naar geluk was. Maar wat hadden we de tijd van ons leven!

Eenvoud in het alledaagse

Wat was het eenvoudige leven een verademing. Natuurlijk was er in die maand vakantie geen actielijst of werk die op me stonden te wachten. Ik had de keuze genomen om dan ook niks van werk en dus constante druk mee te nemen. Er was alleen een rugzak met een boek en een wandeling in het verschiet.

Eenvoud in het alledaagse betekent voor mij meer ruimte creëren voor wat anders geen mogelijkheid tot ontstaan krijgt. Het gaf me de kans om te vertragen, mijn gedrag en gedachten waar te nemen en daarover door te denken. Wat niet wil zeggen dat dit altijd puur genieten was. Want ook ‘negatieve’ gedachten en daaruit ontstane emoties en ongemak ontstonden even gemakkelijk in diezelfde ruimte.

En wanneer de koude van een stormavond door alle spleten naar binnen waait dan is er maar één ding waar ik mee bezig was: mij proberen verwarmen.

Dat eenvoudiger leven was ik al een tijd bewust mee bezig – ik bezit nog altijd meer dan genoeg – maar het gaat verder dan het reduceren van spullen en het ‘vinden’ van rust. Het gaat ook om het cultiveren van focus of aandacht en dus voor één iets tegelijkertijd. En deze intentie kon ik dan ook meenemen naar huis.

Een korte affirmatie die ik hierbij gebruik wanneer ik iets aan het doen ben, is:

“Wanneer ik wandel, wandel dan.”
“Wanneer ik schrijf, schrijf dan.”
“Wanneer ik lees, lees dan.”
“Wanneer ik het koud heb, warm dan op.”

Het is een eenvoudige instructie om maar één iets tegelijkertijd te doen wanneer ik merk dat ik afgeleid raak om tussendoor nog iets anders te doen.

En ook daar had ik mijn GSM bij de hand – Wanneer ik scrol, scrol dan 🫡. Het was een geschenk dat we op enkele afgelegen plekken geen bereik en wifi hadden. Zoals deze hut, ergens ver afgezonderd van de bewoonde wereld in een baai (dat we daar niet overvallen zijn geweest door piraten… 🏴‍☠️🌴)…

Leven met de natuur: Kiwi-stijl

De wijsheid om met de natuur om te gaan, hoe Kiwi’s (Nieuw-Zeelanders) daarmee omgaan (in mijn beperkte waarneming natuurlijk).

Kiwi’s spreken allemaal wel over die ene aardbeving waarbij hun inboedel of delen van hun huis flink waren toegetakeld. Ze noemen er altijd het jaartal bij, “bij de aardbeving van 2015”. Maar naarmate we door het land trokken, hoorden we andere jaartallen en begon onze Frank te vallen.

Aan de Westkust regent het meer dan 200 dagen per jaar en spreken ze van meters regen in plaats van millimeters. Het is een zeer dunbevolkt gebied, met een prachtige natuur en Kiwi’s die daar gewoon doorgaan zonder er een spel van te maken.

Ik moest vaak denken aan de stoïcijnse uitdrukking: “Ik ben blij dat het regent, want als ik niet blij ben, dan regent het ook.”

Ik ben blij dat wij ook altijd door de regen zijn gegaan. Ook al zagen we geen bergtoppen of gletsjers op dat moment, het vertoeven in die mysterieuze mistige bergen of alleen in een kajak de zee op gaan (waar het de dag ervoor nog krioelde van de toeristen) was een bijzondere ervaring.

Overal onderweg zagen we aardverschuivingen op of naast de wegen. De maand ervoor had het daar recordaantallen meters geregend sinds 45 jaar (ja, ook daar is de klimaatverandering merkbaar). Wij moesten een omweg van meer dan 700 kilometer maken omdat een pas was afgesloten vanwege het gevaar voor aardverschuivingen. Een dagtocht. Kun je dat voorstellen? Hier in België, met de druk en stress om van de ene afspraak naar de andere te gaan (ook in het weekend), zou zoiets ondenkbaar zijn. We hadden natuurlijk tijd, het was vakantie. Maar we konden ook kniezen omdat die afgesloten weg misschien mooier was of omdat we dingen zouden missen… We hebben er een prachtige dag van gemaakt.

Met de onvoorspelbare natuurelementen rekening houden is een goede les in levenskunst. Wat ik meeneem is dat ik me nog meer, ongeacht de omstandigheden, niet uit het lood wil laten slaan door bepaalde verwachtingen die ik zelf in het leven heb geroepen. Ik heb dan wel weinig met natuurelementen rekening te houden, maar mijn dag laten vergallen door onverwachte zaken waar ik niets aan kan doen, is zo onnodig.

30 dagen eenzaamheid

Toen we bij terugkeer Brussel Centraal uitstapten dacht ik na tien minuten dat ik zonet evenveel mensen had gezien als in één maand Nieuw-Zeeland.

Wij deden daar wandeltochten waar slechts 10 mensen per dag werden toegelaten, of die zo afgelegen waren dat we iedere dag dezelfde mensen opraapten en weer loslieten.

Soms liepen we door kilometers dicht begroeid regenwoud om dan plots in een open plek zicht te hebben over een uitgestrekte baai. Ik voelde me niet alleen afgelegen, we waren het ook.

Ik zou mezelf kunnen kenmerken met dat vaste idee van een introvert te zijn. En niet veel volk om me heen ‘nodig’ te hebben. Maar ik ben niet geboren als een eenzaam mens. Misschien ben ik mij zo gaan gedragen?

Ik leefde steeds op wanneer onbekenden ons aanspraken. En veel Kiwi’s doen dat ook gewoon. De Kunst van het Aanspreken: dat is voor mij zelf nogal uit mijn comfortzone gaan. En een steeds weerkerend thema omdat ik, die keren wanneer ik het doe, naast een adrenalineshot, het zo fijn vindt om toch een echte verbinding te leggen met anderen. Ook al gaat het maar om aan sukkelende toeristen te vragen hoe ik ze kan helpen met de trein naar Brugge.

Misschien is het de magie van Nieuw-Zeeland die me heeft doen beseffen dat ik meer opensta voor sociale interacties dan ik dacht.

Elke ontmoeting, hoe kort ook, voelde als een waardevolle uitwisseling. In dat afgelegene maakten we contact, om verhalen te delen en om elkaar te helpen.

Terug in Brussel, met zijn drukte en snelheid, merk ik dat ik diezelfde openheid probeer vast te houden. Het is een uitdaging, maar ook een kans om te groeien.

En dat, zelfs in de drukte van een stad, er altijd ruimte is voor een vriendelijk woord of een helpende hand.

Reizen maakt me niet gelukkig

Misschien is dit wel ergens herkenbaar voor velen. Het komt er (steeds opnieuw) op neer dat ik na een lange reis tot de conclusie kom dat ik mijn leven wil veranderen. En het liefst zodat ik het vredevolle gemoed van op vakantie kan handhaven.

Na een maand vertoeven in Nieuw-Zeeland, na weken van wandelen en reflecteren keerden wij terug naar huis, verrijkt met herinneringen en inzichten. De paden die ik bewandelde, de bergen die ik beklom, de rivieren en meren die ik afvoer en de mensen die ik ontmoette, waren voor mij de aanleiding voor het besef dat waarden als eenvoud, verwondering en (moed tot) verbinding ware bronnen van geluk zijn. Het zijn dan ook waarden die ik aan mijn bescheiden lijst toevoeg.

Met deze reeks Een maand onder de Eindeloze Hemel schreef ik over enkele opgedane inzichten tijdens onze reis en hoe ik dat probeer in blijvende acties om te zetten.

Maar het lijkt schier onmogelijk om mijn vredevolle gemoed vol te houden. De omstandigheden zijn compleet anders natuurlijk. Er waren geen ‘moetens’ en verplichtingen op reis: enkel slapen, eten, hiken (trampen zoals de Nieuw-Zeelanders zeggen), lezen, rijden naar een volgende plek…

Na een week terug thuis merk ik heel erg de storm na de stilte. Het alledaagse leven beukt als het ware in op mijn gemoed. Mensen beginnen aan mij te trekken. Het vergt nogal wat levenskunst om daarmee om te gaan. Om mij niet door de omstandigheden te laten omverblazen.

Is geluk een kwestie van bijvoorbeeld gewoon maar op reis te kunnen gaan en daar te genieten van de activiteiten en de vrijheid? Is dat iets voorbehouden voor bepaalde omstandigheden?

Het lijkt me een heel tijdelijke toestand. De reis is te vergelijken met een rustig vaarwater waarin ik gemakkelijk kan navigeren. Het kan natuurlijk niet blijven kabbelen, het leven dat ik leef. Want zelfs tijdens reizen naar verre oorden gaat er ooit wel iets de aanleiding zijn om mijn gemoedsrust onderuit te halen…

Dat op reis zijn is trouwens een zeer afhankelijke toestand waar ik als het ware aan gebonden ben als voorwaarde voor mijn goed gevoel. Dat is niet vrij zijn. Ook al heb ik dan een zogenaamde vrijheid om naar de andere kant van de wereld te trekken.

Zeilen bij mooi weer is niet zo moeilijk. Maar wat wanneer we in stormweer verzeild geraken?

De vraag hoe ik mijn gemoedsrust kon handhaven na een reis heb ik me een aantal jaar eerder gesteld bij een gelijkaardige lange reis. Toen had ik daar geen antwoord op. Maar na mijn burn-out was dit hét onderwerp waar ik vaardig in wilde worden: hoe kan ik een vredevol leven creëren, los van zogenaamde leuke omstandigheden zoals op reis gaan? Ik heb daar een antwoord op gevonden in boeken over levenskunst en filosofie. En dat wil ik graag met je delen.

Maar ik wil je eerst waarschuwen! Het is voor mij een leerproces. Iets van leren, vallen en weer opstaan. Dat is nog altijd bezig. En ook: toen ik dit een aantal jaar geleden las ben ik mijn leven in vraag gaan stellen. Ik kon mijn verantwoordelijkheid om een goed leven te leiden niet meer ontlopen…

Een vredevol leven los van de omstandigheden.

Dus niet alleen op reis… Wanneer ik in het dagelijkse leven ambetantigheden ervaar.

Stap 1 is dat ik niet anders kan dan de omstandigheden aanvaarden zoals ze zijn. Ik kan blijven strijden tegen de dingen die ik niet meer wil of blijven spijt hebben van de dingen die niet gebeurd zijn die mijn omstandigheden zouden makkelijker gemaakt hebben. Dit is een lijdensweg. En zolang ik die niet heb aanvaard, heb ik geen vredig gevoel. Dan blijf ik maar bezig met wat gebeurd is. Tijd die ik niet steek in mogelijkheden, hoe beperkt ze ook mogen zijn.

Dat wil niet zeggen dat ik alles maar moet goedkeuren of in berusten.

Een einde aan lijden creëren is tegelijkertijd een veld aan mogelijkheden creëren.

Het grote inzicht die ik dus heb mogen verwerven de afgelopen jaren: de feiten doen niets met ons, wij doen iets met de feiten. Met andere woorden: we lijden niet door de feiten maar door ons oordeel over de feiten.

Feiten zijn feiten. Wat je ermee doet maakt ofwel een probleem of een mogelijkheid.

Dus als ik in het alledaagse leven overspoeld wordt met allerhande omstandigheden en mensen die mijn gemoed ‘aantasten’, zijn die niet de schuldige of oorzaak. Het is altijd mijn eigen overtuiging en aanname over de feiten die de oorzaak is. Ik kan er ook anders naar kijken: het als een uitdaging zien.

Dat is de eenvoudige, maar niet per se makkelijke inzicht. Vaak omdat ik intuïtief toch een oorzaak of een schuldige aanwijs.

Verander de overtuiging of aanname en transformeer het lijden.

Dit inzicht geldt dan natuurlijk ook voor de leuke dingen. Want ook die zijn een voorstelling van de feiten. De feiten zelf zijn niet leuk of niet leuk, die doen niks. De bron van geluk zit dus bijvoorbeeld niet in het reizen en het altijd maar zoeken naar omstandigheden die per se geluk gaan brengen.

De bron van geluk is hoe ik naar de dingen kijk, hoe ik er betekenis aan geef. Mijn emoties worden meer bepaald door de verhalen die ik zelf interpreteer dan door feitelijkheid. Emoties ‘luisteren’ altijd mee naar mijn interne verhalen en voorstellingen van de werkelijkheid en reageren altijd zeer ernstig op de letterlijke inhoud. Emoties reageren dus niet op de externe ‘realiteit’, maar op de interne ‘theatraliteit’. Dus hoe ik de realiteit zie bepaalt hoe ik me voel. En als ik per se het alledaagse interpreteer als lastig, dan zal het ook lastig aanvoelen.

Het komt er dus op neer dat de bron van geluk of ongeluk in mezelf zit: hoe ik naar de dingen kijk. En dat gaat net ietsje makkelijker in de leukigheid van een reis natuurlijk.

Besef dat je je eigen oorzaak bent, want de bron van je ervaring, van alle welzijn én onwelzijn ligt in je bewustzijn.

Stap 2 is het cultiveren van welzijn, in alle omstandigheden.

Wat ik heb ervaren jaren geleden is dat een gelukkig leven niet alleen gevuld is met plezierige en ik-gericht vermaak. Ik had, hoe gevuld mijn agenda, portemonnee en kasten ook waren, een gevoel van leegte.

Via de lessen van de levenskunst voegde ik daar een paar ingrediënten aan toe. Ik creëerde richting aan mijn leven door bewust persoonlijke overtuigingen en waarden te cultiveren (be-oefenen) als

Wijsheid: inzien dat lijden uit mezelf komt en niet door omstandigheden of anderen én dat ik een keuze heb om beschaafd te reageren in plaats van automatisch (zie stap 1).

Mededogen: de ander is ook maar een mens ook als die dingen doet die mij niet zinnen. Iedereen doet zo goed als die kan.

Enthousiasme en oog krijgen voor of leren kijken naar de wonderlijke wereld (wat ik op reis in het kwadraat heb ervaren).
Wat niet per se gelinkt moet worden aan bepaalde vaste omstandigheden zoals naar een bepaalde plek op reis gaan. Iedereen kan een wonderlijke (en dus ook negatief gekleurde) betekenis geven aan dezelfde omstandigheid.

Maar ik denk wel dat omstandigheden (zoals reizen voor mij) een opstap kunnen zijn omdat het een soort van eenvoudiger leerveld is om enthousiasme te cultiveren. Het is makkelijker te verwonderen in deze omstandigheden dan wanneer ik in de dagelijkse beslommeringen zit.
Enthousiast zijn over iets geeft ook zin om te delen met anderen. Zoals ik hier nu een beetje doe met deze teksten.
Die reis geeft geen verwondering op zich, want voor hetzelfde geld was ik de hele tijd chagrijnig omdat bepaalde zaken niet liepen zoals ik verwachtte. Verwondering en enthousiasme gaan niet als vanzelf. Je hebt iets zelf te doen, namelijk het zien!

Zinvolheid: bewustzijn iets te betekenen, door het goede te doen voor iets of iemand (buiten mezelf).

Empowerment: bewust zijn dat ik zelf bekwaam ben om een vredevol gemoed te creëren

En eigenlijk kom ik tot de conclusie dat ik niet naar de andere kant van de wereld moet om gelukkig te zijn. Ik moet eigenlijk nergens naartoe… Reizen maakt mij niet gelukkig. Maar ik ben gelukkig, ook op reis.