Waarden zijn dus geen doelen op zich. Om waarden concreet in te vullen kunnen we activiteiten definiëren die symbool staan voor een bepaalde waarde.
Enkele voorbeelden
Karen hechtte heel wat belang aan de waarde rust. Symbool voor deze waarde stond voor haar een boek lezen op de zetel met een grote kop koffie.
Hans hechtte belang aan de waarde jovialiteit. Symbool voor deze waarde stond voor hem het roken met enkele collega’s in de pauze. Hij kwam tot de conclusie dat hij wou stoppen met roken. Maar dat ging niet voor hem, want hij had zijn waarde volledig afhankelijk gemaakt van één activiteit, die dan ook nog eens een verslaving was.
Sofie wou af van haar eindeloos scrollen op haar telefoon. Bleek dat de waarde ontspanning hiermee ingevuld werd. Resultaat na een avondje scrollen was natuurlijk het omgekeerde.
Wanneer je bij een activiteit of gedrag je waarden erbij neemt als criterium, dan is het al snel duidelijk of je veel of weinig leeft volgens jouw waarden. Je kunt met andere woorden ingrijpen door activiteiten te veranderen die meer aansluiten met jouw waarden.
De invulling voor bepaalde waarden kan voor iedereen anders zijn.
Als je weet welke waarde je met een bepaald gedrag invulling geeft, kun je een andere invulling van activiteiten zoeken. Waarden kunnen zorgen voor een andere ingang om ander gedrag te kiezen, gedrag die misschien gezonder is dan je huidige.
Is het voor jou niet duidelijk welke waarden er belangrijk zijn? Ga op onderzoek!
Een hulpmiddel is bij activiteiten en gedrag die je doet volgende vragen stellen [vul het werkboek in]:
Waar krijg ik een goed gevoel bij?
En vervolgens,
Welke waarde wordt hiermee ingevuld?
Zeer interessant is het onderzoek welke waarde je probeert in te vullen met gedrag waar je eigenlijk vanaf wilt [vul het werkboek in]:
Hoe waar is het dat het gedrag of activiteit symbool voor deze waarde staat?
Wat kost het je?
Op deze manier kun je activiteiten en gedrag zoeken die je voeden in plaats van leegtrekken.
Hoe meer mogelijkheden je hebt om waarden in te vullen hoe minder je afhankelijk je bent van de activiteiten die je doet. Want stel dat iets door omstandigheden zou wegvallen… Hoe kan je dan nog voldoening vinden?
Kristof ging hardlopen omdat hij de waarde gezondheid belangrijk vond. Tot dat zijn knie het begaf. Zijn hele wereld stortte is. Wat nu? Hij had alleen maar hardlopen om zijn gezondheid in te vullen.
Het is dus een kunst om te gaan naar voldoening ervaren die niet meer afhankelijk is van de activiteiten die je doet. Je kunt je zelfs meer open stellen voor nieuwe ervaringen in plaats van steeds terug te gaan naar activiteiten waar je zogenaamd gelukkig van wordt. Dat laatste is een beetje zoals kinderen redeneren natuurlijk.
Ter illustratie, Chantal hecht waarde aan ontspanning. Wat ervaar jij als ze een van de volgende zinnen zegt:
- “Ik ga iedere dag wandelen omdat het mij ontspant.”
- “Ik vind ontspannen belangrijk, welke activiteit kan ik nu doen?”
Stel dat ze op een dag haar been breekt… bij de eerste zin is de kans groot dat ze dan een maand niet ontspannen gaat zitten mokken en zich ambetant voelen.
Het tweede alternatief geeft meer mogelijkheden: om ook in lastige omstandigheden te leven volgens haar waarden.
Waarden zijn een dynamisch proces dat voortdurend in beweging is. Afhankelijk van onze levenservaringen of levensfase kunnen jouw waarden verschuiven.
Het leven is een reis vol uitdagingen en groeimomenten. Soms struikel je, voel je pijn en leer je ervan. Het is juist die veerkracht om na tegenslagen weer op te staan en door te gaan die jou sterker maakt.